Cuộc chiến thương mại Trung – Mỹ ngày một căng thẳng

Quan hệ giữa Trung Quốc – Mỹ phức tạp nhất thế giới. Dù hai nền kinh tế này rất cần đến nhau, Trung Quốc cần xuất hàng sang Mỹ để duy trì tăng trưởng còn Mỹ cần tiền đầu tư của Trung Quốc để có tiền cứu kinh tế, hai nước vẫn thường xung đột với nhau về nhiều vấn đề.

Mỹ cáo buộc Trung Quốc thao túng đồng nội tệ một cách thiếu công bằng để kích thích xuất khẩu, Trung Quốc mới đây công khai kêu gọi thay đổi USD trong vai trò đồng tiền dự trữ của thế giới. Bất chấp tất cả bất đồng trên, hai nước vẫn dàn xếp êm đẹp những mâu thuẫn. Tháng 7/2009, Tổng thống Obama kêu gọi hợp tác chứ không đối đầu với Trung Quốc.

Nay Trung Quốc và Mỹ lại đang lao vào thời kỳ căng thẳng mới xung quanh vấn đề thương mại, vụ việc này sẽ ảnh hưởng đến cả thế giới.

Ngày 11/09, Tổng thống Obama cho biết sẽ áp dụng hạn ngạch và nâng thuế đối với khoảng 35% sản phẩm lốp xe từ Trung Quốc, như vậy hàng lốp xe của Trung Quốc sẽ không còn thuộc nhóm hàng giá rẻ trên thị trường Mỹ nữa.

Khởi đầu với khuyến cáo rằng việc tăng vọt số lượng lốp xe sản xuất tại Trung Quốc đã cướp đi 5.000 việc làm tại Mỹ. Quyết định này châm ngòi cho cuộc tranh cãi thương mại đầu tiên trong nhiệm kỳ tổng thống của Tổng thống Obama.

Hai ngày sau đó, Bộ Thương mại Trung Quốc cho biết sẽ bắt đầu điều tra chống bán phá giá đối với hàng thịt gà và linh kiện ô tô nhập khẩu từ Mỹ. Dù thông báo này không hề đề cập gì đến việc Mỹ áp thuế lốp xe, thời điểm Trung Quốc đưa ra quyết định trên đủ cho thấy đó là hành động đáp trả tuyên bố của Tổng thống Obama.

Một số chuyên gia lo ngại những quyết định như trên từ phía hai nước sẽ dẫn đến xung đột Trung – Mỹ leo thang và ảnh hưởng xấu đến nhiều quan hệ khác giữa hai nước này.

Ủy ban Thương mại Quốc tế Mỹ (USITC) kêu gọi tăng các loại thuế lên tới 55% sau khi các lãnh đạo liên minh này xác nhận hàng nhập khẩu lốp xe Trung Quốc giá rẻ đã tăng lên gấp 3 lần trong vòng 5 năm qua.

Tổng thống Obama đã đưa ra một con số thấp hơn, nhờ đó mà các mức thuế, hiện là 4%, sẽ tăng thêm 35% trong năm đầu tiên, 30% trong năm thứ hai và 25% trong năm thứ ba.

Trung Quốc phản ứng mạnh mẽ đối với quyết định này. Theo Tân Hoa Xã trích dẫn lời của các chuyên gia, 100.000 việc làm tại Trung Quốc có thể bị mất do hậu quả từ các loại thuế của Mỹ và rằng ngành công nghiệp lốp xe của Trung Quốc sẽ trở nên kém hơn.

Ông Yu Yongding, chuyên gia kinh tế tại Viện hàn lâm khoa học xã hội Bắc Kinh, nhận xét: “Quyết định của chính phủ Mỹ sẽ tổn hại đến quan hệ giữa ở nước ở thời điểm sự tin tưởng lẫn nhau thật sự cần thiết. Đây sẽ là khởi đầu rất xấu xét trên phương diện hợp tác quốc tế đối với chính quyền Tổng thống Obama ở thời điểm nhiệm kỳ của ông mới chỉ bắt đầu.”

Căng thẳng này diễn ra ở thời điểm không thể tệ hơn được nữa. Nhà hoạch định chính sách kinh tế và giới chức toàn cầu đang tìm kiếm sự hợp tác Trung – Mỹ để giải quyết vấn đề phức tạp nhất của thế giới, từ việc cải tổ hệ thống tài chính toàn cầu, thay đổi khí hậu cho đến giải trừ vũ khí hạt nhân.

Quan trọng nhất, sự hợp tác Trung – Mỹ thật sự cần thiết để mang lại đà hồi phục cho kinh tế toàn cầu. Cả hai nước cần loại bỏ được nhưng mất cân bằng về kinh tế như khoản nợ quá lớn, thâm hụt ngân sách trầm trọng tại Mỹ trong khi đó tỷ lệ tiết kiệm Trung Quốc lên quá cao. Sự hợp tác này nếu đạt được sẽ giúp hồi sinh kinh tế thế giới.

Việc giải quyết xung đột thương mại này không phải dễ dàng. Chính phủ cả hai nước đều phải chịu sức ép từ dư luận trong nước. Ở thời điểm tỷ lệ thất nghiệp ngày một tăng cao, chính quyền Tổng thống Obama chịu áp lực đưa ra thêm nhiều hành động quyết liệt để tạo việc làm cho người Mỹ.

Dư luận Trung Quốc phản ứng mạnh mẽ với quyết định từ phía Mỹ. Chỉ một ngày sau khi chính phủ Mỹ đưa ra mức thuế dự kiến với lốp xe, nhiều chuyên gia Trung Quốc đã bình luận trên trang web cá nhân : “Người Mỹ thật không biết xấu hổ. Họ luôn đổ lỗi cho người khác với những sai lầm do họ gây ra.”

Giới phân tích Trung Quốc chỉ trích Mỹ đã hy sinh quan hệ với Trung Quốc để bảo vệ chính sách nội địa và ngày một nhiều người kêu gọi Trung Quốc tiến hành trả đũa. Tờ Global Times đưa ra tuyen bố: “Chính quyền Tổng thống Obama đang đưa ra chính sách có lợi cho thị trường lao động Mỹ, thế nhưng Trung Quốc cũng phải có lựa chọn cho riêng mình. Cuộc chiến thương mại là điều đáng tiếc thế nhưng việc trả đũa là cần thiết để ngăn bảo hộ Mỹ.”

Tâm lý như trên có thể khiến làn sóng bảo hộ trên toàn cầu tăng cao. Các chuyên gia kinh tế lo ngại chính phủ các nước sẽ nâng cao rào cản thương mại để bảo vệ việc làm và ngành sản xuất nội địa, cản trở đà phục hồi của kinh tế thế giới. Báo giới Trung Quốc cũng nhanh chóng chỉ ra mối hiểm họa này.

Tân Hoa Xã nhấn mạnh bảo hộ là nguyên nhân chính gây ra Đại Khủng hoảng 1929 -1933.

Thế giới sẽ tiếp tục dõi theo diễn biến mới của cuộc chiến thương mại này và ảnh hưởng của nó lên quan hệ Trung – Mỹ.

Tổng thống Obama và Chủ tịch nước Hồ Cẩm Đào sẽ tham dự hội nghị thượng đỉnh G20. Lãnh đạo những nền kinh tế có ảnh hưởng nhất thế giới sẽ cố gắng đưa ra giải pháp cho những vấn đề hóc búa nhất như việc tiếp tục các kế hoạch kích thích kinh tế và cải hiện hệ thống tài chính toàn cầu.

Căng thẳng tăng cao sẽ chỉ khiến mọi chuyện khó giải quyết, ở thời điểm quyết định của nền kinh tế như hiện nay, thế giới khó có thể thích ứng với diễn biến xấu đó.

Theo Time
Ngọc Diệp