Thế giới sẽ đối mặt với cơn sốc dầu mỏ thứ hai?

Khi kinh tế toàn cầu hồi phục dần khỏi cuộc suy thoái, lại có một rủi ro lớn về nhu cầu dầu trở lại cùng với nguồn cung thắt chặt đẩy giá dầu lên cao. Thực tế, giá dầu đang trên đà tăng giá.

Nghiên cứu của Viện McKinsey Global (MGI) cho thấy trừ khi các nhà lãnh đạo kinh doanh và các nhà chức trách có hành động dứt khoát về cả cung và cầu, sẽ có một cú sốc dầu mỏ thứ hai sau khi kinh tế hồi phục. Quả thưc, điều này có thể kéo dài hơn là lần tăng giá khiến kinh tế thế giới bị ảnh hưởng trong những năm 1970.

Cũng những năm 1970, nhu cầu năng lượng sẽ tăng một khi kinh tế tăng trưởng trở lại. MGI dự đoán nhu cầu sẽ tăng hơn 2% mỗi năm trong thời gian từ năm 2010 đến năm 2015, tăng gần 1 điểm phần trăm sao với giai đoạn từ 2006 đến 2010. Cùng lúc đó, cung dầu thế giới cũng giảm so với những năm 1970.

Việc cung dầu giảm đột ngột đã dấn tới cú sốc dầu mỏ năm 1970 – do sự cấm vận của OPEC và cung dầu tại Iran giảm mạnh do cách mạng nổ ra tại Iran. Nhưng sau cả hai sự kiện đó, cung dầu tăng mạnh do cả OPEC và các nước không thuộc OPEC đều thu được những khoản lợi lớn từ việc khám phá những mỏ dầu mới.

Nguồn cung khan hiếm

Hiện nay, tín dụng thắt chặt cũng như giá dầu bất ổn đang làm gián đoạn đầu tư vào nguồn cung mới. Ngay cả sau khi tín dụng được nới lỏng, các nhà sản xuất có thể vẫn thận trọng khi đối mặt với những nỗ lực tránh phụ thuộc trên nhiều thị trường như Mỹ đang cố giảm bớt phụ thuộc vào nhập khẩu dầu thô. Điều này càng tăng bất ổn đối với triển vọng nhu cầu dầu.

Trong nhiều trường hợp, ngay cả khi môi trường đầu tư không bị áp lực, nếu các nhà sản xuất muốn tìm cách tăng sản lượng cũng khó hơn so với những năm 1970 do thách thức sản lượng khai thác từ những mỏ dầu cũ và những khó khăn trong việc tìm những mỏ dầu mới có chi phí rẻ.

Một cách để tránh sự mất cân bằng trên thị trường dầu và những khó khăn khi giá dầu tăng đó là giảm nhu cầu. Nhưng điều này cũng rất khó do cơ chế trợ giá năng lượng tại một số nền kinh tế. Trong bối cảnh này, năng lượng thay thế và năng lượng tiết kiệm dần trở nên quan quan trọng.

Giảm cầu

Trong giai đoạn từ nă 2006 đến năm 2020, nhu cầu năng lượng tại những nước phát triển như Mỹ sẽ giảm. Trong khi đó, nhu cầu tại những nước đang phát triển sẽ tăng mạnh và chiếm 90% nhu cầu năng lượng từ này đến năm 2020.

Có nhiều cách thức mà các nhà chức trách có thể đưa ra, ngay cả trong ngắn hạn, để hạ nhu cầu năng lượng cùng với việc đảm bảo nguồn cung.

Nhưng mặc dù một số nước đang phát triển đã có động thái trong việc tiết kiệm năng lương – ví dụ như Trung Quốc – những nỗ lực này vẫn là chưa đủ. Hơn nữa, các nước đang phát triển lại không có khả năng dễ dàng thay đổi sang những nguồn năng lượng thay thế như những nước phát triển.

Tuy nhiên, mọi chính sách nhằm giảm bớt nhu cầu năng lượng sẽ có đóng góp hữu ích – trong ngắn hạn để giảm bớt thiệt hại mà cơn sốc dầu thứ hai có thể gây ra đối với nền kinh tế thế giới. Và trong dài hạn, duy trì được cân bằng cung cầu trên thị trường sẽ góp phần giúp kinh tế thế giới tăng trưởng ổn định.